ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ ธรรมบท อุทาน
อิติวุตตกะ ชัจจันธวรรค
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ วัดบุพพาราม ที่นางวิสาขาสร้างถวาย ใกล้เมืองสาวัตถี พระเจ้าปเสนทิโกศลได้เข้าเฝ้า ขณะนั้นเอง ชฎิล 7 คน นิครนถ์ 7 คน อเจลก 7 คน เอกสาฎก 7 คน และปริพาชก 7 คน ล้วนมีขนรักแร้และเล็บงอกยาว หาบบริขารหลายอย่าง เดินผ่านไปในที่ไม่ไกลจากพระผู้มีพระภาคนัก พระเจ้าปเสนทิโกศล ทอดพระเนตรเห็นนักบวชนอกพระพุทธศาสนาเหล่านั้น ทรงลุกจากที่ประทับ ห่มผ้าเฉวียงบ่าข้างหนึ่ง ทรงคุกเข่าเบื้องขวาลงที่พื้นดิน กระทำอัญชลีไปทางนักบวชเหล่านั้น แล้วทรงประกาศพระนาม 3 ครั้งว่า ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ข้าพเจ้าคือพระเจ้าปเสนทิโกศล เมื่อนักบวชเหล่านั้นเดินผ่านไป พระองค์ได้เข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาค ทูลถามว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ก็ท่านเหล่านั้นเป็นหนึ่งในจำนวนพระอรหันต์หรือท่านผู้บรรลุอรหัตมรรคในโลก
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ดูกรมหาบพิตร มหาบพิตรเป็นคฤหัสถ์บริโภคกาม ทรงครองฆราวาสอันคับคั่งด้วยพระโอรสและพระมเหสี ทรงใช้สอยผ้าแคว้นกาสีและจันทน์อยู่ ทรงทัดดอกไม้ ของหอม และเครื่องประเทืองผิว ทรงยินดีเงินและทองอยู่ ยากที่จะทรงทราบได้ว่า ท่านเหล่านี้เป็นพระอรหันต์ หรือผู้บรรลุอรหัตมรรค และทรงแสดงหลักในการดูคนไว้ดังนี้
- ศีล พึงทราบได้ด้วยการอยู่ร่วมกัน
- ความเป็นผู้สะอาด พึงทราบได้ด้วยการปราศรัย
- กำลังใจ พึงทราบได้ในเมื่อเกิดอันตราย
- ปัญญา พึงทราบได้ด้วยการสนทนา
ทั้งศีล ความเป็นผู้สะอาด กำลังใจ และปัญญา จะทราบได้ก็ต้องใช้เวลานาน ด้วยการใช้มนสิการ และด้วยความรอบคอบ
พระเจ้าปเสนทิโกศลทรงชมเชยพระดำรัสของพระพุทธองค์ว่าเป็นสิ่งน่าอัศจรรย์ พระพุทธองค์ไม่เคยตรัสเช่นนี้มาก่อน และทรงเปิดเผยว่า นักบวชเหล่านั้นเป็นราชบุรุษที่พระองค์ให้ปลอมตัวเป็นนักบวชเพื่อเที่ยวสอดแนม ตรวจตราความเป็นไปในหัวเมืองต่างๆ บัดนี้พวกเขาหมดหน้าที่กลับไป อาบน้ำ ไล้ทา ปลงผมและหนวด นุ่งผ้าขาว บำเรอตนด้วยกามคุณ 5 เหมือนเดิมแล้ว
พระผู้มีพระภาคทรงทราบดังนี้จึงทรงเปล่งอุทานในเวลานั้นว่า
บรรพชิตไม่ควรพยายามทำบาปทุกชนิด ไม่ตวรเป็นคนใช้ของผู้อื่น ไม่ควรอาศัยคนอื่นเลี้ยงชีพ ไม่ควรแสดงธรรมเพราะเห็นแก่ทรัพย์
home ปัญหาถาม-ตอบ หนังสือธรรมะ
พระไตรปิฎก อ่านหนังสือธรรมะ
หมายเหตุ: คัดลอก/ย่อความ จาก "พระไตรปิฎกสำหรับเยาวชน"
